“Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα που τρώει την ψυχή” – C.G Jung.
Η ντροπή είναι ένα από τα πιο δυνατά συναισθήματα που μπορούμε να βιώσουμε. Έχει την δύναμη να καταστρέψει σχέσεις, να βυθίσει έναν άνθρωπο στην κατάθλιψη, να πυροδοτήσει την εξάρτηση, ακόμα και να οδηγήσει κάποιον στην αυτοκτονία.
Η ντροπή εκφράζεται μέσα από τα αρνητικά συναισθήματα που έχουμε για εμάς τους ίδιους. Πρόκειται για ένα υπαρξιακό συναίσθημα ανεπάρκειας. Όταν ένας άνθρωπος νιώθει ντροπή, τότε πραγματικά πιστεύει πως είναι ανεπαρκής και ανάξιος.
Για πολλούς ανθρώπους, η ντροπή είναι ένα συναίσθημα που βιώνουν σε κύματα, σχεδόν κάθε μέρα της ζωής τους. Κάθε φορά που νιώθουν πως έχουν κάνει κάτι λάθος, κάθε φορά που δεν γνωρίζουν κάτι, ή απλά νιώθουν άβολα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον, όλα αυτά είναι διαφορετικές εκδοχές της ντροπής.
Ντροπή και ενοχή – Οι 2 όψεις του ίδιου νομίσματος
Η ντροπή και η ενοχή συχνά συνδέονται μεταξύ τους, παρόλα αυτά όμως, πρόκειται για δύο διαφορετικά συναισθήματα. Η ντροπή είναι η αίσθηση ή το συναίσθημα που έχει κάποιος για τον εαυτό του. Η ενοχή από την άλλη, είναι το συναίσθημα που έχει κάποιος για την συμπεριφορά ή τις πράξεις του.
Συνήθως η ενοχή συνοδεύει ένα γεγονός ή μια πράξη που έχει συμβεί. Για παράδειγμα, κάποιος πήρε μια λάθος απόφαση και ένιωσε άσχημα για αυτό. Η ντροπή όμως είναι πιο δυνατή από την ενοχή. Στην περίπτωση της ντροπής, το άτομο νιώθει άσχημα με αυτό που είναι, με την ίδια του την ύπαρξη. Και αυτή η αίσθηση ελαττώματος που νιώθει, μπορεί να γίνει αφόρητη.
Κατανοώντας τον αντίκτυπο που έχει η ντροπή
Μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη
Το συναίσθημα της ντροπής μπορεί να μην είναι πάντα φανερό. Μπορεί να ενυπάρχει κάτω από την επιφάνεια και να οδηγήσει έναν άνθρωπο σε αυτοκαταστροφικές τάσεις και στην απομόνωση. Κάποιος μπορεί να νιώθει κυριολεκτικά φρικτά μέσα του και να μην μπορεί να εξηγήσει τι ακριβώς του συμβαίνει.
Οι επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει πως η ντροπή μπορεί να αποτελέσει έναν ισχυρό παράγοντα στην κατάθλιψη.
Η ντροπή χτίζεται από μικρή ηλικία
Η ντροπή αρχίζει από πολύ νωρίς στην ζωή ενός ανθρώπου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα μικρά παιδιά. Τα παιδιά, πολλές φορές μαθαίνουν να μην είναι ο εαυτός τους, με τους πιο απλούς τρόπους. Πάρε για παράδειγμα έναν γονιό που λέει στο παιδί του να μην φέρεται με αυτό τον τρόπο ή να μην ντύνεται έτσι.
Όταν ένα παιδί ακούει πως πρέπει να γίνει κάτι άλλο από αυτό που είναι, τότε αρχίζει να δημιουργείται μέσα του ένα αίσθημα ντροπής. Θα σχηματίσει από πολύ νωρίς στην ζωή του, την εντύπωση, πως κάτι δεν πάει καλά, πως δεν πρέπει να είναι ο εαυτός του και πως η συμπεριφορά του δεν είναι αρκετά καλή για την οικογένειά του.
Κάπως έτσι λοιπόν, γεμάτο συναίσθημα ντροπής για αυτό που είναι, θα προσπαθήσει στην πορεία της ζωής του, να γίνει κάτι διαφορετικό. Και πάντα θα προσπαθεί να είναι κάτι διαφορετικό. Σκέψου το σαν ένα φαύλο κύκλο.
Οι τραυματικές εμπειρίες δημιουργούν περισσότερη ντροπή
Υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι, οι οποίοι βιώνουν τραυματικές εμπειρίες στην ζωή τους και αυτό τους δημιουργεί βαθιά ντροπή. Τέτοιο παράδειγμα είναι ένα παιδί που μεγαλώνει με έναν αλκοολικό γονιό. Το παιδί πρέπει να φέρεται με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο, προκειμένου να διατηρηθεί έστω και η ελάχιστη ισορροπία και αίσθηση οικογένειας, που έχει απομείνει.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η βία. Είτε είναι σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική. Ένα παιδί θα θεωρήσει πως αυτό ευθύνεται για όλα τα άσχημα πράγματα που του έχουν συμβεί. Και αυτό το είδος της βαθιάς ντροπής, μπορεί να διαμορφώσει ολόκληρη την προσωπικότητα και την ζωή του.
Η ντροπή κάνει τους ανθρώπους να εστιάζουν στις αποτυχίες
Οι περισσότεροι άνθρωποι συνήθως ξεκινούν γεμάτοι όνειρα, στόχους και επιθυμίες από την ζωή τους. Υπάρχουν όμως και αυτοί οι άνθρωποι που όταν αποτύχουν, πράγμα που συμβαίνει στις ζωές όλων μας, τότε πυροδοτείται μέσα τους ένα πανίσχυρο συναίσθημα ντροπής.
Δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο άλλωστε για αυτούς τους ανθρώπους, να τιμωρούν ή να μειώνουν τον εαυτό τους και γενικότερα, να φέρονται στον εαυτό τους σαν να είναι ο μεγαλύτερος εχθρός τους. Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα που επηρεάζει τόσο την προσωπική, αλλά και την επαγγελματική ζωή ενός ανθρώπου και μπορεί να επηρεάσει κάθε σχέση και κάθε ευκαιρία.
Όταν νιώθεις ντροπή, τότε δεν μπορείς ποτέ να νιώσεις άνετα. Πουθενά. Και αυτό γιατί νιώθεις λίγος, ανολοκλήρωτος ή ανάξιος. Και νιώθεις πως και οι άλλοι άνθρωποι, έχουν ακριβώς αυτή την εικόνα για εσένα.
Η ντροπή μπορεί να εκτροχιάσει μια ολόκληρη ζωή
Ένας άνθρωπος που νιώθει ντροπή, δεν θα καταφέρει να νιώσει ποτέ αρκετός ή αρκετά καλός. Η ντροπή μπορεί να εμποδίσει κάποιον από το να βρίσκεται κοντά στα άτομα που νοιάζονται για αυτόν. Να απομακρυνθεί από την οικογένεια και τους φίλους του. Nα σταματήσει να βγαίνει έξω, να σταματήσει να ψάχνει μια δουλειά ή να επιθυμεί να δημιουργήσει σχέσεις.
Η ντροπή αποτρέπει τους ανθρώπους από το να ανακαλύψουν τις πραγματικές τους δυνατότητες. Μπορεί πολύ εύκολα να τους εμποδίσει ή να τους σταματήσει από το να κυνηγήσουν τα όνειρα και τις επιθυμίες τους, γιατί πολύ απλά πιστεύουν πως δεν θα τα καταφέρουν έτσι κι αλλιώς. Οπότε δεν βρίσκουν καν το νόημα στο να προσπαθήσουν.
Δημιουργώντας μια νέα αντίληψη
Όλοι μας έχουμε βιώσει εμπειρίες που μας έχουν κάνει να νιώσουμε ντροπή. Μπορεί να ήταν πολύ μικρά πράγματα, όπως το να μας κάνει παρατήρηση ο δάσκαλος επειδή δεν δίναμε προσοχή στην ώρα του μαθήματος ή μπορεί να ήταν κάποιο μυστικό, που εκμυστηρευτήκαμε σε έναν φίλο μας και τελικά το αποκάλυψε.
Ο αντίκτυπος που έχουν τέτοια μικρά πράγματα στην ψυχολογία μας όμως, μόνο μικρός δεν είναι.
Η αλήθεια είναι πως σε πολλές περιπτώσεις, η ντροπή δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια ψευδαίσθηση. Είναι η λανθασμένη εντύπωση που έχουν οι άνθρωποι για τον εαυτό τους. Μπορεί τώρα να αναρωτιέσαι αν υπάρχει κάποιος τρόπος για να κατακτήσεις επιτέλους το αίσθημα της ντροπής.
Φυσικά και υπάρχει.
Ο τρόπος για να καταπολεμήσεις την ντροπή, είναι απλός. Πρόσεξε, δεν σημαίνει ότι είναι εύκολος, αλλά είναι απλός.
Αυτό που πρέπει να κάνεις, είναι να αναγνωρίσεις την ντροπή που έχεις. Να την αποδεχτείς και να της δώσεις ένα όνομα. Για παράδειγμα, μπορείς να σκεφτείς από μέσα σου:
«Σε βλέπω (εδώ αναφέρεις την ντροπή που νιώθεις), αλλά δεν είσαι αυτό που πραγματικά είμαι. Είσαι απλά η ντροπή που νιώθω. Αναγνωρίζω ότι υπάρχεις μέσα μου, αλλά δεν με ορίζεις και ούτε έχεις την δύναμη να με διαμορφώσεις».
Η ντροπή δεν είναι η πραγματική ουσία ενός ανθρώπου. Είναι κάτι που έχει χτιστεί μέσα τους με το πέρασμα του χρόνου. Η στιγμή που θα αρχίσεις να βλέπεις τον τρόπο με τον οποίο σε επηρεάζει η ντροπή, είναι η ίδια στιγμή που θα έχεις αρχίσει να την αποτινάζεις από πάνω σου.
Σκέψου την ντροπή σαν ένα μαντήλι που κρατάει δεμένα τα μάτια σου.
Έχει έρθει η στιγμή επιτέλους, να λύσεις αυτό το μαντήλι που σου έδεσαν και να κοιτάξεις κατάματα το φως.
Άλλωστε όλα τα πράγματα φαίνονται διαφορετικά στο φως.
